Instytut Archeologii

KontaktSzosa Bydgoska 44/48, 87-100 Toruń
tel.: +48 56 611 39 71
fax: +48 56 611 39 74
e-mail: inarcheo@umk.pl
banner nagłówkowy Gabinet zabytków Gabinet zabytków Magazyn Sala wykładowa obrazek nr 6

Nowa publikacja pracowników Instytutu Archeologii UMK

Traseologia jest dyscypliną naukową, która pozwala m.in. na weryfikację utrwalonych w literaturze i często błędnych przekonań na temat funkcji oraz sposobów użytkowania określonych przedmiotów w przeszłości.
Można się o tym przekonać w artykule na temat pobocznic z poroża, odkrytych na stanowisku z wczesnej epoki żelaza w Gzinie koło Torunia, gdzie Autorzy wskazują na możliwość użytkowania tych przedmiotów jako części uprzęży na jelenie.
 
Artykuł właśnie się ukazał w Archaeological and Anthropological Sciences i powstał we współpracy z Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, MEK Muzeum Etnograficzne w Krakowie, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego & Uniwersytet Gdański
 
J. Gackowski, G. Osipowicz, et al. 2024 https://doi.org/10.1007/s12520-024-02089-z
 
Na Ilustracji:
- Pobocznice odkryte na stanowisku w Gzinie, 550–475 BC (© W. Ochotny)
- Uprząż dla renifera (fragment), Nieniecki Okręg Autonomiczny, Federacja Rosyjska (przed 1880 rokiem; ze zbiorów @MEK Muzeum Etnograficzne w Krakowie; © 59175/mek)
- Uprząż dla renifera, Краеведческий музей (Krajewiedczeskij Muziej), Narjan-Mar, Nieniecki Okręg Autonomiczny, Federacja Rosyjska (© Jacek Kukuczka, 2017)
 

Zapraszamy na bulwar!

W wyniku umowy zawartej pomiędzy Gminą Miasta Toruń a Uniwersytetem Mikołaja Kopernika - Projekt Uniwersyteckiego Centrum Archeologii Średniowiecza i Nowożytności - rozpoczęto interdyscyplinarne badania wykopaliskowe kompleksu sakralnego Ducha Świętego (stanowisko 636) w strefie Bulwaru Filadelfijskiego. Prace terenowe koncentrują się w rejonie dawnego kościoła i klasztoru Ducha Świętego w obrębie tzw. dzielnicy portowej w Toruniu. Zakres chronologiczny badań obejmuje w szczególności okres od lokacji miasta i wzniesienia w tym miejscu pierwszego kościoła i szpitala, poprzez nadanie go benedyktynkom w 1311 roku aż do zniszczenia przez Szwedów w 1655 roku.

Wszystkich zainteresowanych historią Torunia zapraszamy na dzień otwarty na toruńskim bulwarze w sobotę 19 października 2024 roku w godzinach 10.00-12.00 (w bezpośrednim sąsiedztwie Skweru Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej).

Najnowszy tom Sprawozdań Archeologicznych dedykowany prof. Jolancie Małeckiej-Kukawce

Właśnie ukazał się najnowszy tom Sprawozdań Archeologicznych (numer 76/1), jednego z najważniejszych i najlepszych periodyków archeologicznych w naszym kraju, publikowanych w języku angielskim. Tom ten dedykowany jest Pani Profesor Jolancie Małeckiej-Kukawce, wieloletniemu i zasłużonemu pracownikowi Instytutu Archeologii UMK, w podziękowaniu za jej wkład w rozwój metody traseologicznej w Polsce. Redakcji tej wyjątkowej publikacji, z ramienia naszej Uczelni, podjęli się członkowie Zespołu do badań traseologicznych i studiów nad rezyduami, działającego przy WNH dr hab. Grzegorz Osipowicz, prof. UMK oraz dr Justyna Orłowska.

więcej informacji

Generator wniosków o stypendia znów będzie aktywny

16.10.2024 r. nastąpi ponowne otwarcie generatora wniosków o stypendia.

Obowiązkowe szkolenie BHP dla studentów I roku

Informujemy, że obowiązkowe szkolenie podstawowe - ogólne z zakresu BHP dla studentów I roku będzie dostępne do zaliczenia w okresie od 14.10.2024 r. do 15.12.2024 r.

Uwaga: Po 15.12.2024 r. nie będzie możliwości zaliczenia szkolenia BHP.

więcej informacji

Ogłoszenia dla studentów na rok akademicki 2024/25

Rejestracja na zajęcia z zimowego semestru roku akademickiego 2024/2025 dla studentów archeologii w systemie USOS będzie trwała od 26.09.24 (od godz. 16.00) do 1 9.09.24 (do godz. 17.00). W przypadku problemów proszę kontaktować się z mgr Aliną Sosnowską (Instytut Archeologii, pokój nr 3, tel. 56 611 39 71, e-mail: also@umk.pl).

 

Studenci I roku studiów licencjackich,

aby zarejestrować się na zajęcia, muszą mieć konto na serwerze UMK (instrukcja założenia konta na stronie internetowej Uniwersytetu w zakładce Studenci – Usługi informatyczne). Rejestracja obejmuje tylko przedmioty ujęte w planie zajęć.

Plan zajęć na zimowy semestr znajduje się w systemie USOS oraz na stronie internetowej Instytutu Archeologii.

 

II ROK, STUDIA I STOPNIA

 

Informacje dotyczące rejestracji na lektoraty języków obcych oraz zajęcia z wychowania fizycznego (obowiązkowe!) znajdują się na stronie internetowej UMK (Uniwersyteckiego Centrum Języków Obcych oraz Studium Wychowania Fizycznego
i Sportu).

 

III ROK, STUDIA I STOPNIA

 

Oprócz zajęć obowiązkowych w zimowym semestrze roku akademickim 2024/2025 należy zrealizować:

– zajęcia w ramach dwóch modułów: A – chronologicznego (90 godzin=8 punktów ECTS) oraz B – tematycznego (kontynuacja zajęć z modułu wybranego w letnim semestrze roku akademickiego 2023/2024);

– 30 godzin zajęć (=2 punkty ECTS) w ramach przedmiotów/wykładów ogólnowydziałowych (realizowanych na innym kierunku prowadzonym na Wydziale Nauk Historycznych); zasady i termin zapisów zostanie podany w odrębnym ogłoszeniu;

– seminarium dyplomowe (licencjackie); zasady i termin zapisów zostanie podany w odrębnym ogłoszeniu.

Badania archeologiczne kościoła Św. Krzyża - oświadczenia, komunikaty, informacje - AKTUALZACJA

Szanowni Państwo,

w związku z trwająca wymianą dokumentów załączamy poniżej (chronologicznie) korespondencję i dokumenty wymieniane pomiędzy:

  • Dyrekcją Instytutu Archeologii UMK w Toruniu,

a:

  • Kujawsko-Pomorskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków,
  • Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków w Toruniu ,
  • gminą miasta Toruń.

 

  1. 27 sierpnia 2024 - Stanowisko dyrektora Instytutu Archeologii UMK w sprawie badań archeologicznych w strefie reliktów kościoła św. Krzyża i cmentarzyska (stanowisko 114)


  2. 30 lipca 2024 - Pismo 12-IA.BN.41.2024 Dyrektora Instytutu Archeologii UMK, prof. dr hab. W Chudziaka - odpowiedź na zarzuty WUOZ Toruń
  3. 30 lipca 2024 - Pismo dra Ryszarda Kaźmierczaka do Dyrektora Instytutu Archeologii UMK, prof. dr hab. W Chudziaka w odpowiedzi na zarzuty WUOZ protokołów z dnia 23 i 25 lipca 2024  oraz pisma z dnia 26 lipca 2024 roku UWOZ.T.ZAR.5185.19.2024.SJ
  4. 26 lipca 2024 - Pismo WUOZ w Toruniu UWOZ.T.ZAR.5185.19.2024.SJ wraz z protokołami oględzin z dnia 23 i 25 lipca 2024:
  5. 19 lipca 2024 Odpowiedź Dyrektora Instytutu Archeologii UMK, prof. dr hab. W Chudziaka, na pismo WUOZ w Toruniu (WUOZ.T.ZAR.5185.17.2024.JS)
  6. 12 lipca 2024 Pismo WUOZ w Toruniu (WUOZ.T.ZAR.5185.17.2024.JS) - odpowiedź na pismo Dyrektora Instytutu Archeologii UMK, prof. dr hab. W Chudziaka, w sprawie prowadzenia badań archeologicznych na terenie modernizacji (przebudowy w istniejącym jego przebiegu) ciepłociągu na skwerze pomię­dzy Aleją Solidarności a Muzeum Etnograficznym w Toruniu
  7. 10 lipca 2024 Stanowisko GMINY MIASTA TORUŃ w sprawie przebudowy sieci ciepłowniczej przy zespole Staromiejskim w Toruniu
  8. 30 czerwca 2006 Protokół odbioru końcowego
  9. 17 i 21 listopada 2005 Wniosek IA pismo IA-10/BN/2005 i odpowiedź WUOZ WUOZ/T/Ar-5686/2005



  10. Oświadczenie w sprawie wypowiedzi pana mgr. Mariusza Ciszaka dezinformujące opinię publiczną i godzące w dobre imię Instytutu

 

 

Z uwagi na medialne wypowiedzi pana mgr. Mariusza Ciszaka dezinformujące opinię publiczną i godzące w dobre imię Instytutu Archeologii UMK w Toruniu oświadczamy:

  1. Instytut Archeologii UMK nie jest konkurencją dla prywatnych firm działających w Toruniu. Jego podstawową działalnością jest dydaktyka oraz badania naukowe prowadzone w ramach różnych projektów badawczych na terenie kraju i za granicą. Ostatnie badania szeroko zakresowe w Toruniu, związane z planowanymi inwestycjami miasta, Instytut Archeologii UMK przeprowadził w latach 2005–2006 na stanowisku 114 przy Wałach gen. Sikorskiego pod kierunkiem dr. Ryszarda Kaźmierczaka i w 2013 roku na terenie Jordanek pod kierunkiem dr. Jacka Bojarskiego. Pierwszą od wielu lat podjętą inicjatywą było bezskuteczne ubieganie się – wraz z Muzeum Okręgowym w Toruniu – o prowadzenie badań wykopaliskowych przy rewitalizacji Bulwarów Filadelfijskich.
  2. Zlecenie Instytutowi Archeologii UMK przez Gminę Miasta Toruń wykonania ekspertyzy archeologicznej dotyczącej przeprowadzonych w strefie kompleksu sakralnego Ducha Świętego prac wykopaliskowych stworzyło w ubiegłym roku możliwość realizacji uzupełniających badań sondażowych i sformułowania ostatecznego wniosku odnośnie do potrzeby dalszych interdyscyplinarnych badań w tym miejscu. Podpisanie w marcu br. porozumienie pomiędzy Prezydentem Miasta Toruń a Rektorem UMK w sprawie współpracy w zakresie badań naukowych nad przeszłością Torunia dało możliwość docelowej dotacji Gminy Miasta Toruń na dalsze badania kompleksu Ducha Świętego.
  3. Zarzut sformułowany pod kątem Zespołu do Badań Średniowiecznego i Nowożytnego Torunia działającego przy UMK, że nie wypracował dotąd wytycznych dla Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Toruniu jest całkowicie niedorzeczny. Standardy takie zostały opublikowane przez Generalnego Konserwatora Zabytków w Kurierze Konserwatorskim w 2020 roku i powinny być stosowanie w trakcie realizacji wszelkich form badań archeologicznych.
  4. Nieprawdziwy jest zarzut, że Zespół do Badań Średniowiecznego i Nowożytnego Torunia nie wykazywał się żadną inicjatywą badawczą na terenie miasta. W ramach jego działalności realizowany był grant badawczy NCN pod kierunkiem prof. Krzysztofa Mikulskiego, w ramach którego stworzono bazę danych dotyczącą wszystkich badań i nadzorów na terenie Starego Miasta. Natomiast prace terenowe, poza badaniami przy kościele św. Jakuba, w ostatniej dekadzie prowadziły głównie dominujące na rynku toruńskim firmy prywatne. Zespół do Badań Średniowiecznego i Nowożytnego Torunia został formalnie rozwiązany w 2019 roku w związku z restrukturyzacją Uczelni po wejściu w życie Ustawy 2.0 – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. W nowej formule organizacyjnej został on powołany 1 czerwca 2024 roku przez Rektora UMK w porozumieniu z Prezydentem Miasta Torunia w ramach Uniwersyteckiego Centrum Archeologii Średniowiecza i Nowożytności.
  5. Na prośbę Prezydenta Pawła Gulewskiego Instytut Archeologii UMK podjął się opracowania eksperckiej opinii na temat dotychczasowych wyników badań prowadzonych w strefie kwartału św. Wawrzyńca oraz trybu i realizacji prowadzonych w tym miejscu prac przy okazji budowy ciepłociągu do budynku ECFC. Dezinformacją jest, że zadanie to zlecono jakimkolwiek osobom fizycznym zatrudnionym przez UMK. Opracowanie takie jest w trakcie przygotowania, a główne jego tezy zawarte zostały w piśmie do WKZ z 1 lipca 2024 roku.
  6. Nieprawdą jest, że niedawno przeprowadzone badania georadarowe (21.06.2024) w rejonie kościoła św. Krzyża prowadził Instytut Archeologii UMK, który jedynie je rekomendował. Zostały one zlecone przez Urząd Miasta Torunia wyspecjalizowanej w tym zakresie pracowni w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego. Ich wyniki zostały zaprezentowane już kilka dni po badaniach terenowych na spotkaniu roboczym w PGE z udziałem WKZ (25.06.2024). Przekazana została wówczas informacja, że wykonawca tych prac ze względów technicznych otrzymał obraz georadarowy jedynie do głębokości 1,5 metra. W związku z czym nie mają one takiego znaczenia jak oczekiwano. Opracowanie w/w badań powinno zostać przekazane do Kujawsko-Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków przez Gminę Miasta Toruń. Akcentowanie ich znaczenia w sprawie oceny zachowania reliktów kościoła, wobec fizycznego odkrycia murów będących w kolizji z planowanym ciepłociągiem, jest tematem zastępczym.
  7. Uniwersytet Mikołaja Kopernika nie ma obowiązku współpracy z archeologicznymi firmami prywatnymi, natomiast wielokrotnie nawiązywał współpracę z podmiotami rzetelnymi, szanującymi standardy badań archeologicznych i etykę zawodową. Oficjalna współpraca z firmą pana mgr. M. Ciszaka nie została podjęta pomimo wcześniejszej deklaracji Instytutu Archeologii przyjęcia do konserwacji elementów drewnianych chłodni odkrytych przez tą firmę w trakcie badań przy budowie ECFC. Pan mgr M. Ciszak przekazał je do siedziby Instytutu Archeologii UMK pięć miesięcy temu, zapewniając, że niezwłocznie dostarczone zostanie oficjalne zlecenie na tę usługę. Do dzisiaj Instytut Archeologii UMK nie otrzymał zlecenia na te prace, a wszelkie próby kontaktu z Panem mgr. M. Ciszakiem w tej sprawie pozostawały bezskuteczne.
  8. Instytut Archeologii UMK jest otwarty na współpracę ze wszystkimi, którym bliska jest idea realnej ochrony dziedzictwa archeologicznego naszego miasta a nie chęć podążania na skróty w imię doraźnych interesów. Postrzegamy to w kategoriach misji społecznej, służącej budowaniu wspólnej odpowiedzialności za relikty przeszłości będące pozostałością kultury wielu pokoleń torunian.

Dyrektor Instytutu Archeologii UMK

Prof. dr hab. Wojciech Chudziak

Zaproszenie do publikowania

Szanowni Państwo, Autorki i Autorzy artykułów naukowych.

Redakcja Acta Universitatis Nicolai Copernici. Archeologia zaprasza do zgłaszania swoich autorskich i współautorskich opracowań do kolejnego 40 tomu naszego rocznika. Nieprzekraczalny termin nadsyłania artykułów to 31 maj br. Dotychczasowe tomy są dostępne na Akademickiej Platformie Czasopism UMK. Tam można zapoznać się z wymogami w zakresie przygotowania tekstów, ilustracji czy zestawienia bibliografii. Niemniej jednak, w razie zapytań i wątpliwości służymy pomocą pod adresem: gomar@umk.pl

“Žeimena River project” – nowy projekt międzynarodowy realizowany przy udziale członków Zespołu do Badań Traseologicznych i Studiów nad Rezyduami

Właśnie rozstrzygnięty został konkurs na granty Research Council of Lithuania. Jedynym projektem, który otrzymał finansowanie w ramach trybu Researcher Group projects był międzynarodowy projekt badawczy pt. River fishing from the Mesolithic to the Middle Ages according to underwater archaeological research in the Žeimena River, kierowany przez Dr Gytisa Piličiauskasa, z Litewskiego Instytutu Historii w Wilnie. Jednym z głównych wykonawców w tym projekcie jest dr hab. Grzegorz Osipowicz, prof. UMK, lider „Zespołu do badań Traseologicznych i Studiów nad Rezyduami”, który na potrzeby studiów prowadzonych w grancie zostanie okresowo zatrudniony w Litewskim Instytucie Historii. Prof. Osipowicz będzie prowadził analizy traseologiczne artefaktów kamiennych, kościanych i drewnianych pozyskiwanych w trakcie wykopalisk i badań podwodnych. W badaniach wykopaliskowych prowadzonych w ramach projektu będą mogli uczestniczyć studenci Instytutu Archeologii UMK. Zapraszamy! J

 

“Žeimena River project”

Between 2015 and 2023, professional divers, who are also archaeology enthusiasts, have discovered 10 ancient fishing sites while diving in the Žeimena River. Preliminary archaeological investigations of some of them revealed that they date back to a wide range of periods, from the Mesolithic to the Middle Ages, and that some of them not only preserved fishing gear and wooden structures but also a rich archaeological layer with the remains of various other activities, such as hunting and food production. Such underwater archaeological sites are extremely rare in the world, as ancient fishing stations built in rivers usually do not survive, having been destroyed by a current and riverbed erosion after abandonment. This is why prehistoric fisheries are today studied mainly at the sea, lagoons and lakes, while the actual importance of rivers is underestimated. This project aims to take a rare and probably brief opportunity to learn about river fishing during the Stone, Bronze, Iron and Middle Ages through underwater archaeological research in the Žeimena River and on its banks. A systematic underwater survey of the entire Žeimena riverbed will locate all the ancient fish weirs visible today, establish their chronology and assess their scientific potential, and then carry out more detailed investigations into the most valuable ones. It will aim to identify the forms and construction of fish weirs, to locate the dwelling zones of the people who used the fishing stations on the banks of the river, to identify the species of timber used for fishing gear and the felling seasons, to study the technology and functions of the fishing gear, to learn about the economy of the people who used the fishing stations, to find out how fishing methods and equipment have evolved when the most important changes occurred, and to identify the socioeconomic, demographic, and environmental transformations that may have been related to.

UCASIN "Program badań interdyscyplinarnych kompleksu sakralnego Ducha św. w Toruniu"

Szanowni Państwo,

w związku z burzliwymi dyskusjami toczącymi się nad problematyką badań dziedzictwa archeologicznego Naszego Miasta, UCASIN na tej stronie będzie publikował wszelkie informacje o realizowanych w ramach Zespołu projektach.

Jako pierwszy przedstawiamy kompleksowy "Program badań interdyscyplinarnych kompleksu sakralnego Ducha św. w Toruniu (stanowisko 636) (dz. Nr 55/4, 56, 58/1, 58/2, 87/1, 87/2, 89, 92/1, 92/3, obręb 14; AZP 40-43)" przygotowany przez: prof. dra hab. Wojciecha Chudziaka, dra Ryszarda Kaźmierczaka, dra hab. Jacka Bojarskiego, który został zatwierdzony dnia 9 lipca 2024 roku.
Zapraszamy do lektury.

Mistrzowska popularyzacja

Cmentarzysko w Pniu, badane przez pracowników Instytutu Archeologii UMK w Toruniu, wygrało w plebiscycie "Archeologiczne sensacje 2023 r." w kategorii najskuteczniej popularyzowane badania 2023 r. Kapituła konkursu doceniła też inne badania, w których uczestniczyli archeolodzy z UMK.

więcej informacji

Archiwum