Katedra Archeologii Środowiskowej i Paleoekologii Człowieka
Katedra Archeologii Środowiskowej i Paleoekologii Człowieka została powołana 1. października 2019 roku. W jej skład weszli: prof. dr. hab. inż. Daniel Makowiecki, prof. dr hab. Krzysztof Cyrek, dr hab. Agnieszka M. Noryśkiewiecz – prof. UMK, dr. hab. Tomasz Kozłowski – prof. UMK, dr Magdalena Sudoł-Procyk, dr Magdalena Krajcarz i dr Łukasz Czyżewski. Kierownictwo powierzono prof. Danielowi Makowieckiemu. Do najważniejszych zadań Katedry należy prowadzenie badań naukowych z zakresu archeologii paleolitu i mezolitu, bioarcheologii, geoarcheologii i antropologii, upowszechnianie tej wiedzy, oraz działalność dydaktyczna w Instytucie Archeologii.
Działalność Katedry
Główna tematyka badawcza Katedry koncentruje się wokół przyrodniczych uwarunkowań osadnictwa pradziejowego i średniowiecznego. Jest realizowana poprzez projekty dotyczące: historii dawnej fauny i roślinności, zmian biologicznych zachodzących w populacjach ludzkich, wykorzystania surowców organicznych i nieorganicznych, skutków zmian klimatycznych, przekształceń krajobrazu oraz ich wzajemnych relacji pomiędzy środowiskiem i kulturą. Zagadnienia te obejmują Polskę i Europę Środkową. Są realizowane poprzez badania archeologiczne, antropologiczne, archeozoologiczne i palinologiczne. Ponadto obejmują paleoekologię najstarszego osadnictwa w Azji Środkowej oraz interdyscyplinarne badania historii zwierząt dzikich i domowych w Europie Środkowo-Wschodniej, wykorzystujące nowoczesne metody biomolekularne.
Pracownicy Katedry (prof. A. M. Noryśkiewiecz, dr M. Sudoł-Procyk, dr M. Krajcarz i prof. D. Makowiecki) należą do Uniwersyteckiego Centrum Doskonałości „Interakcje – umysł, społeczeństwo, środowisko” i realizują jeden z pięciu tematów wiodących, „Past Environment, Societies and Cultures – Multidisciplinary Perspective” (https://imsert.umk.pl/centrum/). W konkursie na „Priorytetowe zespoły badawcze UMK, Strategia Doskonałości – Uczelnia Badawcza”, stworzyli zespół Environmental Archeology Research Team, który znalazł się wśród finalistów na lata 2020-2022 (https://www.umk.pl/idub/zespoly/). Niezależnie pracownicy Katedry realizują szereg projektów badawczych (link do projektów).
Historia Katedry
Katedra powstała z połączenia Zakładu Starszej i Środkowej Epoki Kamienia oraz Pracowni Rekonstrukcji Środowiska Przyrodniczego. Rozwój pierwszej zapoczątkował prof. dr hab. Krzysztof Cyrek w 1999, w Zakładzie Prahistorii ówczesnego Instytutu Archeologii i Etnologii. Już w 2003 roku powołano pod kierownictwem Profesora Zakład Starszej i Środkowej Epoki Kamienia. Priorytetową problematyką stały się interdyscyplinarne badania najstarszych dziejów zasiedlenia ziem polskich. W 2004 roku skład Zakładu zasiliła dr Magdalena Sudoł-Procyk, w 2012 roku dr Łukasz Czyżewski, a w 2016 roku dr Magdalena Krajcarz. Badania zespołu koncentrowały się w szczególności wokół osadnictwa jaskiniowego środkowej części Jury Polskiej. Ponadto prowadzono badania paleolitycznego osadnictwa w dolinie środkowego Dniestru na terenie zachodniej Ukrainy, a także paleolitu i mezolitu ziemi chełmińskiej.
Drugą jednostką, która weszła w skład Katedry, była Pracownia Rekonstrukcji Środowiska Przyrodniczego. Jej początki sięgają roku 1985, kiedy to w ówczesnym Instytucie Archeologii i Etnografii stworzono jednostkę o nazwie Pracownia Rekonstrukcji Środowiska Geograficznego. W roku 1991 przemianowano ją na Pracownię Rekonstrukcji Środowiska Przyrodniczego. Jej pracownicy – dr Zbigniew Jabłoński (geomorfolog; pracował do roku 1991), mgr Dorota Bienias (geomorfolog, archeolog – obecnie Laboratorium Bioarcheologiczne), prof. Andrzej Zielski (dendrolog, lata 1985-1989), prof. Wojciech Chudziak (archeolog – obecnie Katedra Starożytności i Wczesnego Średniowiecza), prof. Agnieszka M. Noryśkiewicz (geograf, palinolog) oraz prof. Daniel Makowiecki (archeolog i zootechnik) – prowadzili studia nad zmianami zachodzącymi w środowisku przyrodniczym, aktywnością gospodarczą oraz znaczeniem roślin i zwierząt w magii i obrzędach.